За Скрининг програмата

Политиката на МЗ е да се грижи за здравјето на сите граѓани на Македонија, посебен акцент години наназад се превентивните активности во рамки на Програмата за рана детекција на малигни зболувања, дел за скрининг на рак на грло на матка.

Во оваа програма се вклучени како главни чинители избраните матични гинеколози на ниво на цела држава, цитолошките лаборатори од ЈЗУ како и оние кои имаат потпишано договор со ФЗО на РСМ. Коодинатори на скриниингот се 10-те центри за јавно здравје како и ИЈЗ на РСМ.

Оваа година се издвоени приближно 11 милиони денари за оваа потпрограма во рамки на Програмата за рана детекција на малигни заболувања.

Кои се новитетите во програмата за 2022 година поврзани со превнција на рак на грло на матка?

Како што знаеме прв приоритет на МЗ во изменатиот период беше справување со КОВИД 19

Веќе започнатите реформи беа афектирани и ставени во втор план, но пандемијата и борбата за справување со истата не доведе да научиме нови лекции и се она што беше успешно да го примениме и во друг контекст, така како пандан на апликацијата вакцинација мк е апликцијата скрининг мк во која секоја жена ќе изрази интерес за да направи ПАП тест доколку тоа не го сторила во изминатите 3 години, а е во рамки на возрасната група предвидена за оваа година од 36-45 години. Модулот ќе овозможи закажување на скрининг кај матичен гинеколог, и ќе генерира извештаи за следење на прогресот на скринингот. Од кога жената ќе изрази интерес ќе добие соодветен термин кај својот матичен гинеколог. Доколку жените немаат матичен гинеколог, ќе им се даде опција да си одберат матичен гинеколог согласно местото на живеење.

Која возрасна група ќе биде опфатена?

Препорака на СЗО е жените вклучени во скринингот да се поделени во три возрасни групи и тоа од 24-35, 36-45 и 46-61 година. Интервалот на спроведување на скринингот е 3 години се со цел да се опфатат овие возрасни групи. Но исто така секоја жена има право да направи ПАП тест кај својот матичен гинеколог во рамките на превентивните цели кои треба да ги оствари согласно потпишаните договори со ФЗО на РСМ

Улогата на Националната комисија за унапредување на скринингот и рана детекција на рак на грло на матка

Во рамки на МЗ постои Национална комисија за унапредување на скринингот на рак на грло на матка, составена од мултидисциплинарен тим, експерти од својата област на сите нивоа на здравствена заштита. Заложбите на оваа Национална комисија предводена од претседетлот др Игор Алуловски е да направиме чекор напред во унапредување на овој скрининг, месец јануари е месец на борба за рак на грло на матка, но нашата заложба е континуирано да зборуваме на оваа тема и да ги охрабриме девојките и жените да си го остварат своето право да направат бесплатен ПАП тест, да одберат матичен гинеколог, да побарат совет.

ХПВ вакцинација

Како еден од столбите за сеопфатна превенција од рак на грло на матка, освен раната детекција, скринингот со ПАП тест е и вакцинацијата со ХПВ.

Една од работите кои можете да направите за да ги намалите шансите да добиете ХПВ е да се вакцинирате. Вакцината против ХПВ е безбедна и ефикасна. Може да заштити од болести (вклучително и карциноми) предизвикани од ХПВ кога се дава во препорачаните возрасни групи.

Вакцинацијата против ХПВ во нашата земја е воведена во 2009 година и е задолжителна согласно Правилникот и Календарот за имунизација. ХПВ вакцината се администрира на женски деца со наполнети 12 години, со давање на две дози на вакцина на растојание од 6 месеци. Во 2019 година, го осовременивме Календарот за имунизација со тоа што обезбедивме четиривалентна ХПВ вакцина, со која се замени дотогаш користената двовалентна вакцина. Оваа вакцина штити од 4 опасни типови на хуман папилома вирусот. Покрај превениција од предмалигни генитални лезии, предмалигни анални лезии, канцери на грлото на матката и анални канцери, дополнително превенира и генитални брадавици.

ХПВ вакцинацијата има за цел превенција од развој на инфекција од страна на одредени типови ХПВ. Првата ХПВ вакцина е одобрена во 2006 година, а од 2017 година вкупно 71 земја ја вклучуваат ХПВ вакцинацијата во нивните редовни програми за имунизација, барем за девојињата. Светската здравствена организација (СЗО) ги препорачува ХПВ вакцините како дел од редовните програми за имунизација во сите земји, заедно со други превентивни мерки. Потребни се две или три дози во зависност од возраста на лицето и имуниот статус. Препорачана возраст за вакцинирање на девојчињата е од 11 до 12 години (вакцинацијата може да се започне и на 9 годишна возраст), а самите вакцините обезбедуваат заштита барем 5 до 10 години. Важно е да се напомене дека редовниот скрининг за рак на грлото на матката е сèуште неопходен.

Се проценува дека вакцинацијата можат да спречи 70% од случаите на карцином на грлото на матката, 80% од случаите на карцином на анусот, 60% од случаите на вагинален карцином, 40% од карциномите на вулвата и можеби некои случаи на орално карциноми. Вакцините дополнително спречуваат развој на генитални брадавици предизвикани од „ниско – ризични типови“ на ХПВ

Мобилни гинеколошки сервиси

За да здравствената услуга стигне до секоја жена, во тек е проект мобилни гинеколошки услуги, кој се спроведува во партнерски однос помеѓу ГАК, МЛД, Црвен крст и УНФПА.

Направена е соодветна анализа согласно индикатори (број на гинеколози на подрачјето во однос на број на жени во репродуктивен период, регистрирани карциноми на матка во измантите три години и други индикатори), започнато е да се даваат услуги во Пелагонискиот дел на нашата земја, сега започнуваме во Полошкиот дел.

Ангажирни се супспецијалисти од ЈЗУ да вршат прегледи во мобилните гинеколошки амбуланти (согласно нивната проценка се прави ПАП тест, ехо, земање на брис, советување). Исто така направени се брошури за тоа како на кој начин жените кои не си го оставариле правото да бидат здравствено осигурани тоа право да го оставрат со медијаторство на мобилните тимови од Црвен крст.